Αμερικάνικη Φούγκα - Αλέξης Σταμάτης

Χτες τελείωσα το τελευταίο μυθιστόρημα του Αλέξη Σταμάτη. Αμερικάνικη Φούγκα. Γνωστός ο Σταμάτης από το παρελθόν, αξίζει να αναφέρω ότι αποτελεί έναν από τους πρώτους έλληνες συγγραφείς – bloggers. Το blog του είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον. Ριξτε μια ματιά.
Ξεκινάω από τα σημαντικά. Κάποτε ήμουν με ένα φίλο συγγραφέα στην Πολιτεία και μου είχε πει πως ένα από το κυριότερα κριτήρια για να επιλέξει ένα βιβλίο, είναι το εξώφυλλο. Η «Αμερικάνικη Φούγκα» λοιπόν έχει το εξώφυλλο για να το επιλέξεις. Άλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ο τίτλος του. Τι είναι η Φούγκα; Εγώ δεν ήξερα. Φούγκα λοιπόν, για τους αδαείς σαν και εμένα, είναι μια μουσική σύνθεση, κατά την οποία συμβαίνει μια εικονική καταδίωξη μεταξύ των οργάνων. Ωραίο ε; Θα ήταν άδικο ένα βιβλίο με αυτόν τον τίτλο και με αυτό το εξώφυλλο να ήταν αδιάφορο. Αλλά τελικά απ’ ότι φαίνεται υπάρχει δικαιοσύνη σε αυτή τη ζωή. Ο Σταμάτης, ο οποίος αρέσκεται στην αναζήτηση του εγώ (εγό με όμικρον όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά), θέτει το σκηνικό δράσης στη χώρα όπου τα πάντα μπορούν να συμβούν, στη σπουδαιότερη χώρα του εικοστού (είτε αρέσει σε κάποιους είτε όχι), στις Η.Π.Α. Πρωταγωνιστής ένας έλληνας συγγραφέας (συνηθισμένη πρακτική των συγγραφέων, για καλύτερο χειρισμό του ήρωα), που βρίσκεται στον αμερικάνικο νότο προς αναζήτηση ταυτότητας. Μπλέκει σε μια καταδίωξη, κατά τη διάρκεια της οποίας φτάνει σε ακραίες καταστάσεις, μέσα από τις οποίες ανακαλύπτει πράγματα, που δεν τα είχε καν διαννοηθεί. Εκεί είναι και τα αδιέξιοδα, και ο φόβος, και τα σύνδρομα, και ο έρωτας και η παρατήρηση. Το βιβλίο, αν και βασίζεται σε μια πολύ στιβαρά δομημένη ιστορία, δεν είναι απλώς ένα ωραίο «παραμύθι». Ο Σταμάτης δεν έχει σκοπό να αποδείξει ότι είναι ένας πολύ καλός page turner συγγραφέας. Ξέρει ότι έχει αυτή την ικανότητα και δεν μένει εκεί. Πάει παραπέρα. Χωρίς να μειώνει σε τίποτα τη δράση, δίνει δραματικά την απεγνωσμένη προσπάθεια του συγγραφέα να φτάσει στη λύτρωση, ανεξάρτητα από την τελική μορφή που θα έχει αυτή. Ταυτόχρονα αποπειράται να απεικονίσει τη σημερινή αμερικανική πραγματικότητα, κυρίως σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Το αποτέλεσμα είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικό, με την προϋπόθεση ότι αυτό αποτελεί δευτερεύοντα σκοπό του βιβλίου. Οι τελευταίες τριάντα σελίδες, απογείωνουν την πλοκή και την φτάνουν στην πολυαναμενόμενη κορύφωση.
Οι επιρροές του Σταμάτη είναι εμφανείς σε πολλά σημεία. Η «Αμερικανική Φούγκα» είναι ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, με άρτια πλοκή, που οδηγεί αβίαστα τον αναγνώστη σε κάποιους επίκαιρους προβληματισμούς, χωρίς να του δίνει ούτε μια στιγμή την αίσθηση του δοκιμίου ή του ηθικοπλαστικού μυθιστορήματος. Οι περιγραφές της αμερικανικής πραγματικότητας καταπληκτικές. Αν ήταν ταινία, θα την είχε σκηνοθετήσει ο Αντονιόνι. Αν ήταν τραγούδι θα το ‘χε γράψει ο Ντύλαν.